Suy nghĩ nảy ra khi mình tình cờ xem được 1 video khá hay của channel Vui Lên (anh này review sách hơi bị hay) với tựa đề “Không đọc sách thì có sao không?”
Trong video anh có nói về 4 giai đoạn của việc học tập và phát triển, mình thấy khá là hay, và đồng thời vì dịch Covid, nên mình có nhiều thời gian để ở nhà và học hỏi nhiều thứ mới hơn, có thời gian suy ngẫm hơn về việc tự học; nay mình cũng muốn chia sẻ cho các bạn 1 số quan điểm của mình.
Đầu tiên, mình sẽ tóm tắt về 4 giai đoạn mà trong video có đề cập:
Giai đoạn 1: Hấp thụ kiến thức
Là quá trình chúng ta hấp thụ những thông tin từ bên ngoài, bằng cách đọc, xem, nghe,… Điển hình nhất là những thứ mà ngày xưa chúng ta đi học thì thầy cô, cha mẹ dạy cho chúng ta.
VD: con voi thì có vòi, xe hơi thì có 4 bánh, người giàu thì có tiền (còn bạn thì khum),…
Giai đoạn đóng vai trò nền tảng, cung cấp kiến thức, tuy nhiên thường là chúng ta chỉ tiếp nhận bằng 1-2 giác quan, chủ yếu là đọc.
Giai đoạn 2: Trải nghiệm
Giai đoạn này chúng ta sẽ có cơ hội tương tác trực tiếp với nhiều thứ xung quanh (mà có thể chúng ta đã biết ở giai đoạn 1).
Từ giai đoạn này, mỗi người sẽ có 1 cảm nhận rất khác nhau về cùng 1 sự vật sự việc, chúng ta sẽ có thể sờ được, ngửi được,… và tất cả các giác quan của chúng ta đều được kích hoạt.
Ví dụ với con voi ở trên, khi này chúng ta sẽ có thể sờ con voi, biết to siêu to khổng lồ thế nào, có tai bự ra sao, ngà dài như nào,…
Giai đoạn 3: Kinh nghiệm
Sau 1 giai đoạn trải nghiệm đủ nhiều, chúng ta sẽ tích lũy được 1 số “vốn” hiểu biết, và khi này chúng ta có thể nhìn nhận vấn đề ở 1 góc độ rộng hơn.
Ví dụ: giờ bạn đã biết con voi ở Tây Nguyên khác, con voi ở Bản Đôn khác, con voi ở nước ngoài khác như nào
Giai đoạn 4: Tư duy
Ở giai đoạn này, chúng ta đã có thể nhìn nhận sự vật với 1 góc nhìn đa chiều hơn hẳn các giai đoạn trước, và có 1 thứ đặc biệt hơn: đó là hiểu được sự khác biệt đến từ đâu, biết được tại sao nó lại như vậy.
Đây là giai đoạn chúng ta có thể “xài” được những hiểu biết của chúng ta về 1 thứ gì đó mà ta đã dành thời gian ra tìm tòi nghiên cứu.
Ở đây, mình đề cập tới 4 giai đoạn này, là vì mình nhận thấy trước khi chúng ta bắt tay vào học 1 thứ gì đó mới, thì nên hiểu được chúng ta sẽ trải qua những gì trong quá trình đó cho tới khi đạt được thành quả.
1 điều mà mình rút ra được là để có thể học và hiểu sâu vào 1 thứ gì đó, điều chúng ta chúng ta cần làm à ĐẶT CÂU HỎI. Nghe hơi lạ nhưng thực sự như vậy, ngày xưa mình đọc 1000 câu hỏi vì sau, giờ mình lại ra người đặt ra câu hỏi và tự tìm câu trả lời.
Bàn về cách tự học
Bản thân mình thì không phải giáo sư hay người chuyên phân tích phương pháp gì, nên mọi thứ đều sẽ là từ trải nghiệm và suy nghĩ của bản thân mình.
Như các bạn có thể đã biết, chuyên ngành khi học Đại học của mình là Dược sỹ; tuy nhiên là hiện tại mình đang làm việc với vai trò là 1 Graphic Designer Freelance (vì dịch covid nên coi như là Fulltime), nghe không liên quan gì giữa 2 ngành này với nhau, có thể là do số phận đưa đẩy, và cũng vì vậy mình đã có nhận thức rất sâu sắc về lợi ích của việc tự học là như nào.
Okay, tiếp theo chúng ta hãy cùng đi đặt câu hỏi, và tìm câu trả lời nào.
Đây là 1 mô hình mà mình rất thích, gọi là The Golden Circle; chúng ta sẽ đi từ trong ra ngoài khi làm bất kì 1 điều gì: Why (tại sao) → How (như thế nào)→ What (cần làm gì)
Tạo sao cần tự học? Hay, tại sao nên biết cách tự học?
Hiện tại thì mình thấy chưa bao giờ việc học 1 kiến thức mới lại dễ dàng như hiện tại. Bạn muốn biết thêm một kỹ năng mới, lên Google, search từ khóa, qua Youtube, tới Udemy, Cousera,.. Tuy có nhiều khả năng truy cập tới nhiều nguồn thông tin như vậy, nhưng liệu là chúng ta có thể biến nó thành của mình hiệu quả không?
Trong quá trình đi học, chúng ta được thầy cô, cha mẹ chỉ đường dẫn lối, giảng viên hướng dẫn,… đó là 1 điều hay, vì bạn biết là bạn sẽ không lạc đường.
Tuy nhiên, nếu không có người dẫn đường, thì bạn cần làm gì?
Nếu lỡ bạn không thích cái ngành bạn đang học, hoặc bạn đang muốn học thêm 1 cái gì đó, thì bạn cần làm gì?
Đó là khi tự học có thể là tấm vé thông hành cho bạn, bạn sẽ có được sự thích ứng với việc thay đổi môi trường, bối cảnh sống, và công nghệ (đặc biệt là trong giai đoạn Covid hiện tại đang có sự thay đổi cực lớn). Câu hỏi đặt ra là bạn có thể tận dụng tối đa những thông tin có sẵn để tự phát triển bản thân.
Ở đây có 1 vấn đề, và bạn phải tìm ra được cách để giải quyết các vấn đề gặp phải khi chưa được truyền đạt kiến thức từ trước (chắc là bạn sẽ thấy vấn đề này quen, vì khi đi làm kiểu gì cũng sẽ gặp phải).
Như mô hình mình có đề cập ở trên, đầu tiên bạn sẽ phải suy nghĩ, tại sao mình muốn học điều này?
- Học Marketing -> để biết marketing có gì, cách hoạt động sao,..
- Học làm web -> để có thể làm được 1 website cho bản thân,..
Tự học như thế nào?
Thường thì trong cuộc sống, bạn sẽ đi theo format sau:
- Tiếp nhận vấn đề (problem)
- Tìm giải pháp (solution)
- Áp dụng giải pháp và kiểm tra hiệu quả
Nếu vấn đề được giải quyết -> Okay
Nếu vấn đề chưa được giải quyết -> Lặp lại bước 2,3
Về cơ bản, nó sẽ ngược lại với cách mà bạn đã được học từ trước tới giờ, ở trường chúng ta sẽ học về Solution trước, sau đó mới đưa ra Problem; và điều này sẽ làm bạn bối rối; khi này bạn không hề có tài liệu, ghi chép, giáo sư nào hướng dẫn bạn từng bước một. Bạn sẽ nghĩ cách để giải quyết vấn đề này, và tới vấn đề tiếp theo, và dần dần bạn sẽ giỏi hơn.
Khi đã hiểu cách bạn sẽ tự học, thì chúng ta đi tới vấn đề tiếp theo:
Tự học thì làm gì?
Ở đây, thì sẽ có rất nhiều phương pháp, mỗi phương pháp có thể hợp với người này, nhưng lại có thể không hiệu quả với người khác. Nên lời khuyên của mình là bạn hãy thử đọc -> trải nghiệm -> lấy kinh nghiệm -> suy nghĩ xem nó có hợp với mình không (là 4 giai đoạn mà mình đã nói ở đầu bài)
Mình sẽ giới thiệu các bạn 1 số bài viết chất lượng về cách tự học, còn về việc trải nghiệm và tư duy thì đó phụ thuộc vào mỗi người.
- Phương pháp Sandbox giúp bạn tự học bất kì thứ gì:
https://spiderum.com/bai-dang/Dieu-can-hoc-dau-tien-do-la-cach-tu-hoc-pri - Học cách để học:
https://spiderum.com/bai-dang/Hoc-cach-de-hoc-Nhung-phuong-phap-hoc-tap-hieu-qua-Phan-1-j07 - Cách để tôi học 1 công nghệ mới:
https://spiderum.com/bai-dang/Cach-ma-toi-hoc-mot-cong-nghe-moi-uh0
Lời kết
Như vậy là bạn đã đọc hết bài viết của mình rồi. Hy vọng là bài viết của mình có thể giúp bạn 1 phần nào đó trong quá trình bơi giữa biển kiến thức ngoài kia.
Nếu có nhận xét hay góp ý gì, bạn có thể comment ở dưới hoặc inbox cho mình để trao đổi nhé, mình luôn sẵn sàng support.